Przed przyjazdem do Peru, proponujemy ci poznanie kilku podstawowych danych o tym kraju. Przewodnik po Peru – Informacje Ogólne to skrótowy zestaw najważniejszych, naszym zdaniem, informacji m.in. o nazwie inkaskiego państwa, jego położeniu, powierzchni, liczbie mieszkańców, obowiązującyh tu językach, walucie, wysokościach maksymalnych i minimalnych, itp. Same ciekawostki w przystępnej formie. Zapraszamy do lektury!
Nasz przewodnik po Peru zaczniemy od wyjaśnienia, skąd się wzięła nazwa tego kraju. Co prawda do dziś nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ale jest kilka ciekawych teorii.
Na początek zaznaczmy, że “Peru” zdecydowanie nie jest słowem pochodzącym z języka quechua. Nazwa ta nie była też znana Inkom. Została ona wprowadzona przez hiszpańskich konkwistadorów i odrzucona przez Indian, którzy nie chcieli jej używać. Słowo jest najprawdopodobniej zniekształceniem słowa “Piru” lub “Biru”. Przed określeniem ostatecznej nazwy dawego Imperium Inków istniało kilka wariantów tego słowa: Virú, Birú, Berú, jak też Pirú, które pojawiają się w różnych dokumentach. Co najmniej od 1523 roku, a na pewno od 1527 r., czyli na minimum kilka lat przed podbojem Inków, nazwa Peru, w hiszpańskich kręgach, już funkcjonowała.
Przewodnik po Peru, czyli kilka ciekawostek w jednym miejscu!
Najbardziej znane i prawdopodobne teorie pochodzenia nazwy “Peru”
Wersja pierwsza:
Jedna z głównych teorii zakłada, że nazwa ta pochodzi od słowa “Biru lub “Piru”, tj. od imienia wodza (kacyka) zamieszkującego tereny dzisiejszej Panamy, w okolicach zatoki San Miguel. Kiedy Pascual Andagoya, w latach 1521-1523, przekraczał zatokę San Miguel, zapytał jej lokalnych mieszkańców o nazwę terenu, do którego przybył. Odpowiedziano mu “Biru” lub “Piru”. W rzeczywistosści było to imię szfa regionu – kacyka. Uratował on nawet Pascualowi de Andagoya życie. Od tego czasu Hiszpanie nazywali teren Panamy – jako Peru (zniekształcając słowo “Biru” lub “Piru”). Z czasem zaś nazwą tą zaczęto określać wszystko, co było położone na południe od Panamy, łącznie z Imperium Inków. W związku z informacjami o ociekającej złotem ziemi, gdzieś na południu, czyli o Imperium Tahuantinsuyo, nazwę “Peru” zaczęto również odnosić do tej bogatej, ale póki co, nieznanej jeszcze krainy.
Wersja druga:
W Peru istnieje rzeka o nazwie “Viru”. Niektórzy twierdzą, że nazwa państwa pochodzi od tej właśnie rzeki. Ma ona 89 km długości i położona jest między Trujio i Chimbote, w regionie La Libertad.
Wersja trzecia:
Inni twierdą, że słowo “Peru” pochodzi od nazwy miasta Piura, znajdującego się na północ od Limy lub od słowa w języku quechua – “pirua”, które oznacza depozyt (spichlerz) na ziarna.
Trudno jednak przyjąć ostatnie dwie teorie za słuszne. Dlaczego? Hiszpanie posługiwali się nazwą “Peru” co najmniej od 1527 r. (a być może nawet od 1523 r.), czyli zanim dotarli do miasta Piura leżącego w granicach dzisiejszego Peru (to nastąpiło w 1528 r.), jak też zanim dostarli do rzeki “Viru”, znajdującej się sporo na południe od miasta Piura oraz zanim na dobre poznali język quechua, od którego ewentualnie mogliby dokonywać przekształceń lub przyjmować konkretne nazwy.
Kiedy Francisco Pizarro podbił tereny inkaskiego Imperium (1532 rok), trzeba było nadać im jakąś nazwę. Konkwistador optował początkowo za przyjęciem nazwy Tumbes, od miasta, które w pierwszej kolejności zdobył, Ewentualnie skłonny był zgodzić się na nazwę jednego z największych miast Imperium Inków, czyli Cusco, ewentualnie Chincha. Ostatecznie jednak stanęło na słowie “Piru” lub “Biru”, w wersji zniekształconej, jako Peru.
Przewodnik po Peru. Informacje Ogólne
Lokalizacja Peru
- Zachodnia część Ameryki Południowej
- Peru to trzeci co do wielkości kraj w Ameryce Południowej
Kraje sąsiadujące z Peru
- Od północy: Ekwador (dł. granicy: 1420 km) oraz Kolumbia (dł. granicy: 1800 km)
- Od wschodu: Brazylia (dł. granicy: 2995 km) oraz Boliwia (dł. granicy: 1075 km)
- Od południa: Chile (dł. granicy: 171km)
- Od zachodu: Ocean Spokojny (dł. linii brzegowej: 2414 km)
Powierzchnia Peru (Lądowa & Wodna)
- Powierzchnia całkowita: 1,285,216 km²
- Powierzchnia lądu: 1,280,000 km²
- Powierzchnia wody: 5,216 km²
Trzy regiony w Peru
- 11,7% „Costa” – wybrzeże
- 28,4% „Sierra” – góry z najwyższym szczytem Huascaran 6,768 m n.p.m.
- 59,9% „Selva” – dżungla
Ekstremane wysokości w Peru
- Najniższy punkt: Depresión de Sechura, zwana także, jako Depresión de Bayóvar (– 34 m poniżej poziomu morza), znajduje się w okolicach miasta Puira, pustynia Sechura). Jest to największa depresja w Ameryce Łacińskiej.
- Najwyższy punkt: Szcyt Huascaran 6768 m n.p.m.
Liczba ludności
- Peru: ok 31.800.000
- Lima (stolica): ok 11.000.000
Oficjalna nazwa kraju i stolice
- Republika Peru
- Stolica polityczna Peru – Lima
- Stolica historyczna Peru – Cusco
Kilka ciekawostek o dzisiejszej stolicy Peru, w tym skąd się wzięła jej nazwa, więcej przeczytacie w naszym artykule Lima przewodnik po mieście? Część I
Obowiązująca waluta i niepodległość Peru
- Sol
- 28 lipca 1821 (Hiszpania)
Forma rządów, konstytucja i system prawny
- Republika Konstytucyjna
- Konstytucja z 29 grudnia 1993 r.
- System prawny oparty na systemie prawa cywilnego
- Władza wykonawcza: Głowa państwa: prezydent Pedro Pablo Kuczyński od 2016 r. Wybory: prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat. Gabinet: Rada Ministrów mianowana przez prezydenta i prowadzonych przez Prezesa Rady Ministrów
- Władza ustawodawcza: Jednoizbowy Kongres Republiki Peru, w nim 130 miejsc. Członkowie są wybierani w głosowaniu powszechnym na 5-letnią kadencję
Podział administracyjny kraju
- Peru podzielone jest na 25 regionów. Każdy region, co 4 lata, wybiera lokalne władze, z prezydentem i radą. Prowincja Lima jest zarządzana przez radę miejską. Regiony podzielone są na departamenty, te zaś dalej na prowincje.
Największe miasta w Peru
- Lima: ok 11.000.000
- Arequipa: ok 960.000
- Trujillo
- Chiclayo
- Iquitos
- Piura
- Cusco: ok 450.000
Główne porty w Peru
- Callao, Paita, Salverry, Chimbote, Pisco, Ilo (nad Oceanem Spokojnym)
- Iquitos oaz Pucallpa (dorzecze rzeki Amazon)
Grupy etniczne w Peru
- 45% Indianie
- 37% Metysi (osoby, których jednym z rodziców jest rodowity mieszkaniec Ameryki (ludność rdzenna – Indianie), a drugim osoba rasy białej)
- 15% ludność rasy białej
- 3% Japończycy, Chińczycy, ludność rasy ciemnoskórej i inni
Oficialne języki w Peru
- Hiszpański
- Kechua (quechua), Aymara oraz inne języki rdzenne
W sumie w Peru aktualnie wyróżnia się 47 języków rdzennych (rodzimych), którymi posługuje się ponad 4 miliony osób. Czterema z nich posługuje się ludność andyjska, zaś 43 posługuje się ludność w dżungli. Najwięcej, bo aż 3,4 miliona ludności Peru używa języka kechua (czyli nieco ponad 12 % społeczeństwa). Od czasów kolonialnych zanikło 37 języków rdzennych. Aktualnie 17 języków rdzennych wkrótce może zaniknąć, zaś cztery kolejne praktycznie prawie zanikły, ponieważ posługuje się nimi zaledwie od 1 do 11 osób.
Dzień Języków Rdzennych (rodzimych) obchodzony jest w Peru w dniu 27 maja. Szczegółowe informacje na temat języków rdzennych w Peru znajdziecie na oficjalnej stronie Ministerstwa Edukacji tutaj.
Jeżeli zaś chcecie posłuchać muzyki w języku kechua, polecamy m.in. wokalistkę Renatę Flores. Pisaliśmy o niej w artykule Muzyka z Peru i piosenki w języku keczua w wykonaniu Renaty Flores Rivera
Religie w Peru
- 81.3% Rzymskokatolicka
- 12.5% Religie Protestanckie
- 6.2% Inne
To zaledwie niewielka część informacji ogólnych o Peru. Mamy nadzieję, że z czasem będzie ich dużo więcej i że nasz Przewodnik po Peru Cię zainteresował:-). Jeżeli chciałbyś się z nami podzielić twoimi ciekawostkami, koniecznie zostaw komentarz. Jeżeli uważasz, że artykuł może przydać się innym, podziel się nim!
12 Comments
Pani Sylwio ,
Wybieram się do Peru w sierpniu 2019 . Czy można liczyć na Pani pomoc w poznaniu Peru
Dzień dobry Panie Radku,
Trudno w tej chwili powiedzieć, czy będę dostępna. Mamy sporo grupo i prakytcznie większość czasu jesteśmy w trasie, ale prosze pisać na emaila i się dowiadywać. Mamy też wyprawy z naszymi lokalnymi przewodnikami, także zawsze jest opcja, by przygotwać program z przewodnikiem w języku hiszpańskim i angielskim.
Pozdrawiam serdecznie